อํานาจหน้าที่ของ อบต. แยกออกได้เป็น 2 ประเภท คือ อํานาจหน้าที่ตามกฏหมายจัดตั้ง อบต. และอํานาจหน้าที่ตามกฎหมายกําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อํานาจหน้าที่ตามกฎหมายเลือกตั้ง อบต.
อบต. มีอํานาจหน้าที่ในการพัฒนาตําบลทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม: กิจการสาธารณที่ อบต. มีอํานาจหน้าที่จัดทําสามารถจําแนกได้ 2 ประเภทคือ 1) กิจการที่ อบต. มีหน้าที่ต้องทําในเขต อบต.ดังนี้ (1) จัดให้มีการบํารุงรักษาทางน้ําและทางบก (2) รักษาความสะอาดของถนน ทางน้ํา ทางเดิน และที่สาธารณะ รวมทั้งกําจัดมูล ฝอยและสิ่งปฏิกูล (3) ป้องกันโรคและระงับโรคติดต่อ (4) ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (5) ส่งเสริมการศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม (6) ส่งเสริมการพัฒนาสตรี เด็ก เยาวชน ผู้สูงอายุ และผู้พิการ (7) คุ้มครองดูแล และบํารุงรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (8) บํารุงรักษาศิลปะ จารีตประเพณี ภูมิปัญญาท้องถิ่น และวัฒนธรรมอันดีของ ท้องถิ่น 2) กิจการที่ อบต. อาจจัดทําในเขต อบต. ดังนี้ (1) ให้มีน้ําเพื่ออุปโภค บริโภค และการเกษตร (2) ให้มีการบํารุงรักษาการไฟฟ้าหรือแสงสว่างโดยวิธีอื่น (3) ให้มีและบํารุงรักษาทางระบายน้ำ (4) ให้มีและบํารุงสถานที่ประชุม การกีฬา การพักผ่อนหย่อนใจ และสวนสาธารณะ (5) ให้มีและส่งเสริมกลุ่มเกษตรกรและกิจการสหกรณ์ (6) ส่งเสริมให้มีอุตสาหกรรมในครอบครัว (7) บํารุงและส่งเสริมการประกอบอาชีพของราษฎร (8) การคุ้มครองดูแลและรักษาทรัพย์สินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน (9) หาผลประโยชน์จากทรัพย์สินของ อบต. (10) ให้มีตลาด ท่าเทียบเรือ และท่าข้าม (11) กิจการเกี่ยวกับการพานิชย์ (12) การท่องเที่ยว (13) การผังเมือง อำนาจหน้าที่ อบต.ดังกล่าวข้างต้น ไม่ตัดอำนาจหน้าที่ ของกระทรวง ทบวง กรม องค์การหรือหน่วนงานของรัฐ ในการเข้าไปดําเนินการใดๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อประชาชนในตําบล แต่จะต้องแจ้งให้ อบต. ทราบล่วงหน้าและนําความเห็นของ อบต. เกี่ยวกับกิจการดังกล่าวไปประกอบการพิจารณาดําเนินงาน
ด้วย
อำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วน ท้องถิ่น พ.ศ. 2542
1. มีอำนาจและหน้าที่ในการจัดระบบการบริการสาธารณะเพื่อประโยชน์ของประชาชนในท้องถิ่นของตนเอง ดังนี้ (มาตรา 16)
(1) การจัดทำแผนพัฒนาท้องถิ่นของตนเอง
(2) การจัดให้มีและบำรุงรักษาทางบก ทางน้ำ และทางระบายน้ำ
(3) การจัดให้มีและควบคุมตลาด ท่าเทียบเรือ ท่าข้าม และที่จอดรถ
(4) การสาธารณูปโภคและการก่อสร้างอื่น ๆ
(5) การสาธารณูปการ
(6) การส่งเสริม การฝึก และประกอบอาชีพ
(7) การพาณิชย์และการส่งเสริมการลงทุน
(8) การส่งเสริมการทองเที่ยว
(9) การจัดการศึกษา
(10) การสังคมสงเคราะห์และการพัฒนาคุณภาพชีวิตเด็ก สตรีคนชรา และผู้ด้อยโอกาส (11) การบำรุงรักษาศิลปะ จารีตประเพณีภูมิปัญญาท้องถิ่น และวัฒนธรรมอันดีของท้องถิ่น (12) การปรับปรุงแหล่งชุมชนแออัดและการจัดการเกี่ยวกับที่อยู่อาศัย
(13) การจัดให้มีและบำรุงรักษาสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ
(14) การส่งเสริมการกีฬา
(15) การส่งเสริมประชาธิปไตย ความเสมอภาค และสิทธิเสรีภาพของประชาชน
(16) ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของราษฎรในการพัฒนาท้องถิ่น
(17) การรักษาความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อยของบ้านเมือง
(18) การกำจัดขยะมูลฝอย สิ่งปฏิกูล และน้ำเสีย
(19) การสาธารณสุข การอนามัยครอบครัว และการรักษาพยาบาล
(20) การจัดให้มีและควบคุมสุสานและฌาปนสถาน
(21) การควบคุมการเลี้ยงสัตว์
(22) การจัดให้มีและควบคุมการฆ่าสัตว์
(23) การรักษาความปลอดภัย ความเป็นระเบียบเรียบร้อย และการอนามัย โรงมหรสพ และ สาธารณสถานอื่น ๆ
(24) การจัดการ การบำรุงรักษา และการใช้ประโยชน์จากป่าไม้ที่ดินทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม
(25) การผังเมือง
(26) การขนส่งและการวิศวกรรมจราจร
(27) การดูแลรักษาที่สาธารณะ
(28) การควบคุมอาคาร
(29) การป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย
(30) การรักษาความสงบเรียบร้อย การส่งเสริมและสนับสนุนการป้องกันและรักษาความปลอดภัย ในชีวิตและทรัพย์สิน
(31) กิจการอื่นใดที่เป็นผลประโยชน์ของประชาชนในท้องที่ตามที่คณะกรรมการประกาศกำหนด
การออกข้อบัญญัติท้องถิ่น อบต.
เพื่อใช้บังคับในเขต อบต. ได้เท่าที่ไม่ขัดหรือแย้งต่อกฎหมายเพื่อปฏิบัติการให้เป็นไปตามอํานาจหน้าที่ของ อบต. หรือเมื่อมีกฎหมายกําหนดให้ อบต. ออกข้อบัญญัติในการนี้จะกําหนดค่าธรรมเนียมที่จะเรียกเก็บและกําหนดโทษปรับผู้ฝ่าผืนด้วยก็ได้ แต่มิให้กําหนดโทษปรับเกินหนึ่งพันบาท เว้นแต่จะมีกฎหมายกําหนดไว้เป็นอย่างอื่น